Co wydarzyło się o godz. 8:39:25 - nieco ponad półtorej minuty przed przyziemieniem rządowego tupolewa PFL-101, na dziewięć kilometrów przed progiem pasa lotniska Siewiernyj w Smoleńsku?
O tej godzinie czasu warszawskiego włączyła się wbrew woli pilotów (?) stabilizacja w kanale podłużnym odpowiadająca za kąt pochylenia samolotu w trakcie jego lotu.
Przypomnę, że trzy dni wcześniej ppłk Bartosz Stroiński pilotował rządową maszynę z premierem Tuskiem na pokładzie. Drugim pilotem był wówczas śp. mjr Arkadiusz Protasiuk. Z zarejestrowanych parametrów lotu tupolewa w skrzynce szybkiego dostępu ATM-QAR wynikało, że piloci wyłączyli kanał podłużny na dwie minuty przed posadzeniem samolotu na płycie lotniska Siewiernyj w Smoleńsku.
Tymczasem z zapisów tej samej skrzynki parametrów lotu z 10 kwietnia 2010 wynika, że nieco ponad półtorej minuty przed przyziemieniem rządowego tupolewa włączył się kanał podłużny, co widać wyraźnie na wykresie położenia trzonka RA-56 oraz lewego i prawego steru wysokości (rys. 14 ze strony 17/53 zał. 2: Przebieg wybranych parametrów w czasie podejścia do lądowania – kanał podłużny).
Pragnę również przypomnieć, że w chwilę potem ( ok. 20 sek.) nastąpiło nienaturalnie duże zniżanie samolotu w tempie 7...8m/sek. Dzięki zachowanym zapisom TAWS można było wykreślić przebieg wysokości barometrycznej PFL-101 w czasie i przestrzeni.
Odległość od progu pasa, wysokość barometryczna oraz prędkość pionowa (zniżania) tupolewa dla poszczególnych TAWS-ów zestawiono w tabeli poniżej.
Czy włączenie kanału podłużnego było świadome przez pilotów, czy działo się to poza ich wiedzą pozostaje sprawą otwartą. Podzielam w każdym bądź razie opinie ppłk Bartosza Stroińskiego, który w wywiadzie dla tygodnika „Wprost” powiedział:
(...)Musiało się zdarzyć co niesamowicie ekstremalnego, że do tego nie doszło. Albo nastąpiła usterka techniczna samolotu.(...) Zablokowanie sterów samolotu.
Komentarze